Filmowa Rewolucja Orsona Wellesa

George Orson Welles (ur. 6 maja 1915, zm. 10 października 1985) – amerykański twórca filmowy, teatralny oraz radiowy. Jeden z najbardziej wpływowych twórców tych dziedzin kultury. Do jego najważniejszych osiągnięć należą broadwayowska sztuka Cezar (1937),słuchowisko „Wojna światów” (1938) oraz film Obywatel Kane (1941). Najsłynniejsze jego dzieło to Obywatel Kane, w którym zagrał także rolę tytułową. Film ten zapewnił mu nieśmiertelność w historii kina.

W 1942 otrzymał Oscara za najlepszy scenariusz oryginalny za film Obywatel Kane. W 1966 otrzymał nagrodę specjalną za wkład w kinematografię światową na Festiwalu Filmowym w Cannes. W 1970 został nagrodzony specjalnym Oscarem za całokształt twórczości. W 1975 został wyróżniony Life Achievement Award Amerykańskiego Instytutu Filmowego, zaś w 1982 nagrodą specjalną Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji.

"Obywatel Kane" (1941)- często uważany za najlepszy film w historii kina, szczególnie chwalony za nowatorski sposób realizacji, innowacyjność w zakresie struktury nieliniowej narracji, montażu i zdjęć. Jest przykładem film à clef, czyli przedstawia prawdziwą historię za fasadą fikcyjnego scenariusza, używając zmienionych nazwisk. Uznany za sukces przez krytyków, film został jednak chłodno przyjęty przez widzów. Szybko zniknął z obrotu kinowego. Nie został doceniony przez amerykańską publiczność zapewne dlatego, że nigdy wcześniej nie opowiadano filmów wstecz tj. od śmierci bohatera do wydarzeń wcześniejszych. Został doceniony, gdy dotarł w 1947 na ekrany europejskie, a sławę zdobył w latach pięćdziesiątych, głównie dzięki francuskim krytykom z wpływowego czasopisma Cahiers du cinema i ponownemu wprowadzeniu filmu na rynek amerykański w 1956. Półoficjalny kompromis wśród krytyków filmowych doprowadził do tego, że Roger Ebert stwierdził, że Obywatel Kane to „oficjalnie najlepszy film świata”.

"Wspaniałość Ambersonów" (1942)- „Nie ma wątpliwości, że gdyby Welles zrealizował tylko dwa filmy – ‘Obywatela Kane’a’ i ‘Wspaniałość Ambersonów’ - miałby i tak zapewnione miejsce w historii kina” - pisał André Bazin. Niewątpliwie drugi utwór stanowi kontynuację wellesowskich doświadczeń, zwłaszcza w zakresie estetyki, jakże fundamentalnych dla późniejszego rozwoju kina.

"Dotyk zła" (1958)- Film wyreżyserował Orson Welles, który także napisał scenariusz i wystąpił w jednej z ról.  Film nie był promowany na szeroko skalę. Choć w Stanach Zjednoczonych okazał się małym sukcesem, to został bardzo dobrze przyjęty w Europie. Obraz rozpoczyna się trzyminutowym travellingiem, które uważane jest przez krytyków za jedno z najlepszych ujęć w historii kina. Dotyk zła uznawany jest za jeden z najlepszych filmów Wellesa, a także za jedno z najlepszych dzieł gatunku nazywanego film noir.

Orson Welles był oraz jest w dalszym ciągu znanym reżyserem, aktorem itp. Jest spore grono ludzi, którzy ciągle znają i oglądają jego filmy. Jego pierwsze i najstarsze filmy szczyciły się największym odbiorem i popularnością, a można to stwierdzić m.in po ekranizacji "Obywatela Kane", który mimo ponad 60 lat od jego wyreżyserowania dalej jest w czołówkach najlepszych filmów na świecie. Bez wątpliwości można stwierdzić, że Welles był najwybitniejszym twórcą i osiągnął sukces swoją ciężką pracą i motywacją, którą z pewnością włożył, żeby to wszystko osiągnąć.

Zuzanna Sierakowska